sexta-feira, setembro 28, 2007

Alice Vieira

Alice Vieira

From Wikipedia

Alice Vieira (moris iha Lizboa, iha 1943) ne'e hakerek-na'in no jornalista portugeza. Nia remata ninia Lisensiatura kona-ba Filolojia Jermánika iha Faculdade de Letras iha Universidade de Lisboa, maibé hori uluk nia serbisu iha jornalizmu, kaer suplementu Juvenil no mós Catraio iha jornál portugés Diário de Notícias. Nia mós serbisu tiha ona iha programa oioin ba labarik iha televizaun no ema hotu-hotu konsidera nia nu'udar hakerek-na'in importante liu iha literatura ba labarik no foin-sa'e sira iha dalen portugés.
Ninia knaar-literáriu hetan tiha ona tradusaun ba lian barak, hanesan alemaun, búlgaru, basku, españól, galegu, fransés, úngaru, neerlandés, rusu no servo-kroata. Ninia kaben uluk naran Mário Castrim no nia mós jornalista no hakerek-na'in.

Knaar-literáriu sira

Literatura ba labarik no foin-sa'e


1979 - Rosa, Minha Irmã Rosa
1979 - Paulina ao Piano
1980 - Lote 12 - 2º Frente
1982 - Chocolate à Chuva
1981 - A Espada do Rei Afonso
1983 - Este Rei que eu Escolhi
1984 - Graças e Desgraças na Corte de El Rei Tadinho
1985 - Águas de Verão
1986 - Flor de Mel
1987 - Viagem à Roda do meu Nome
1988 - Às Dez a Porta Fecha
1990 - Úrsula, a Maior
1990 - Os Olhos de Ana Marta
1991 - Promontório da Lua
1995 - Caderno de Agosto
1997 - Se Perguntarem por mim, Digam que Voei
1986 - De que são Feitos os Sonhos
1988 - As Mãos de Lam Seng
1988 - O que Sabem os Pássaros
1988 - As Árvores que Ninguém Separa
1988 - Um Estranho Baralho de Asas
1988 - O Tempo da Promessa
1990 - Macau: da Lenda à História
1991 - Corre, Corre, Cabacinha
1991 - Um Ladrão debaixo da Cama
1991 - Fita, Pente e Espelho
1991 - A Adivinha do Rei
1992 - Rato do Campo, Rato da Cidade
1992 - Periquinho e Periquinha
1992 - Maria das Silvas
1993 - As Três Fiandeiras
1993 - A Bela Moura
1994 - O Pássaro Verde
1994 - O Coelho Branquinho
1994 - Eu Bem Vi Nascer o Sol
1997 - Praias de Portugal
2002 - A Primeira Prenda do Pai Natal
2002 - Mistérios de Natal

Prémiu ne'ebé nia hetan tiha ona

1979 - Prémiu Literatura ba Labarik Tinan Internasionál Labarik nian ho livru Rosa, Minha Irmã Rosa.
1983 - Prémiu Calouste Gulbenkian Literatura ba Labarik nian ho livru Este Rei que Eu Escolhi.
1994 - Prémiu-Boot Gulbenkian nian, tanba ninia knaar-literáriu tomak.

segunda-feira, setembro 17, 2007

Ayu Utami


Ayu Utami
Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.


Ayu Utami (nasceu em 21 de Novembro de 1968 em Bogor, Indonésia) é uma jornalista e escritora indonésia. Publicou romances, contos e artigos. Uma das suas obras-primas é Saman (1998).


Índice[esconder]
1 Biografia
2 Obras
3 Prémios e Homenagens
4 Percurso académico
5 Ligações externas


Biografia
Cresceu em Jacarta, e formou-se em Literatura Russa na Universitas Indonesia. Em 1990 foi selecionada como finalista no Wajah Femina, um concurso de beleza na Indonésia. Porém não seguiu uma carreira de modelo por não gostar de cosméticos e maquilhagem.
Foi jornalista em várias revistas indonésias, incluindo Humor, Matra, Forum Keadilan, e D&R. Pouco depois de Suharto ter proibido a publicação de três revistas (Tempo, Editor, e Detik) durante o regime da Orde Baru, Ayu passou a trabalhar com a Aliansi Jurnalis Independen (Aliança Independente de Jornalistas) nos protestos contra a proibição. Actualmente Ayu trabalha como escritora no jornal cultural Kalam e no teatro Utan Kayu.
O seu primeiro romance, Saman, ganhou um concurso literário do Conselho das Artes de Jacarta em 1998 e depois o Prince Claus Award. O romance foi aclamado pela crítica e pelo público e teve mais de duas dezenas de novas tiragens em pouco tempo, nos primeiros três anos vendeu 55.000 cópias. Uma das razões foi ter tocado em temas até aí tabu na sociedade indonésia, como a sexualidade vista pelo olhar feminino, a tortura e os esquadrões da morte. No início de 2002, foi lançada a sequela de Saman, com o título Larung. Ayu Utami faz parte de uma geração nova na literatura indonésia, junto com autores como Afrizal Malna, Nirwan Dewanto, Danarto, Y.B. Mangunwijaya, Toeti Heraty e Seno Gumira Ajidarma.

Obras
Saman, KPG, Jakarta, 1998
Larung, 2002
"Si Parasit Lajang" (uma colectânea de ensaios), GagasMedia, Jakarta, 2003

Prémios e Homenagens
Melhor romance, Dewan Kesenian Jakarta (Conselho das Artes de Jacarta), 1998
Prémio Prince Claus 2000

Percurso académico
Escola Primária Regina Pacis, Bogor (1981)
Escola Pré-Secundária Tarakanita 1, Jacarta (1984)
Escola Secundária Tarakanita 1, Jacarta (1987)
Departamento de Literatura Russa, Faculdade de Letras da Universidade da Indonésia (1994)
Advanced Journalism, Thomson Foundation, Cardiff, Reino Unido (1995)
Asian Leadership Fellow Program, Tóquio, Japão (1999)

Ligações externas
Apa dan Siapa PDAT - em indonésio
Biography in Potret in Intisari Magazine 1998 - em indonésio
Obtido em "http://pt.wikipedia.org/wiki/Ayu_Utami"

quinta-feira, setembro 13, 2007

Aquilino Ribeiro

Aquilino Ribeiro
From Wikipedia
Aquilino Gomes Ribeiro (moris iha Tabosa do Carregal, iha dia-13 fulan-Setembru 1885, — mate iha Lizboa, iha dia-27 fulan-Maiu 1963]]) ne'e hakerek-na'in portugés.
Ema barak konsidera nia hola parte iha grupu husi romansista sira importante liu hotu iha primeira metade sékulu XX nian. Nia hahú nia knaar iha 1907 ho folletín A Filha do Jardineiro no depois 1913 ho istória-badak sira iha Jardim das Tormentas no mós romanse A Via Sinuosa, 1918, no nia kontinua hakerek ho kualidade literária nivel aas iha ninia testu barakliu, ne'ebé nia publika beibeik ho susesu. Públiku no krítiku literáriu sira gosta loos nia livru sira.

1885 – Nia moris iha Carregal (konsellu Sernancelhe) iha dia-13 Setembru. Nia amu-lulik ida nia oan. Nia sarani iha Igreja Matriz Alhais nian (Konsellu Vila Nova de Paiva).
1895 – Nia tuir eskola iha Colégio da Lapa, no liu ezame eskola primária nian.
1900 – Nia tama iha Colégio Roseira, iha Lamegu. Nia estuda Filozofia iha Vizeu. Depois nia tama Semináriu iha Beja, hodi halo tuir nia inan nia vontade ne'ebé hakarak nia atu sai amu-lulik.
1903 – Tanba la iha vokasaun, nia para ninia estudu durante primeira parte husi Kursu Teolójiku iha Semináriu iha Beja no nia bá hela metin iha Lizboa.
1904 – Nia fila fali ba Soutosa.
1906 – Nia fila fali ba Lizboa. Kolabora iha jornál republikanu A Vanguarda.
1907 – Hamutuk ho José Ferreira da Silva nia hakerek A Filha do Jardineiro, knaar-fiksaun hodi halo propaganda republikana no krítika ba ulun-boot rejime nian.
1907 – Nia tama ba Loja Montanha husi Grande Oriente Lusitano (Masonaria portugeza nian), iha Lizboa, liutiha simu konvite husi Luz de Almeida.
1907 - Nia tama dadur tanba nia anarkista, liutiha bomba ida rebenta iha ninia kuartu iha Rua do Carrião, iha dia-28 fulan-Novembru, iha Lizboa. Iha esplozaun ne'e revolusionáriu karbonáriu ida mate. Nia ta'uk julgamentu bele kondena nia atu hetan deportasaun ba Timór.
1908 - Nia halai sai husi komarka iha dia-12 fulan-Janeiru no moris klandestinu ihaLizboa, refujiadu iha uma ida Meira e Sousa nian, iha Rua Nova do Almada, iha zona Boa Hora.
1910 - Nia estuda iha Faculdade de Letras iha Sorbonne, iha Fransa. Nia mai Portugál liutiha implantasaun Repúblika nian iha dia-5 Outubru no fila fali ba París, hodi bá hasoru fali Grete Tiedemann ne'ebé nia koñese tiha ona iha-ne'ebá.
1912 - Nia hela iha Alemaña durante fulan balu.
1913 - Nia kaben ho Grete Tiedemann no fila fali ba París. Nia publika livru Jardim das Tormentas.
1914 - Ninia oan primeiru moris, ho naran Aníbal Aquilino Fritz. Hahú tiha Funu Mundiál Dahuluk, Aquilino fila fali ba Portugál, maski nia seidauk remata nia kursu lisenciatura.
1915 - Nia hetan kolokasaun nu'udar profesór iha Liceu Camões, no sei serbisu iha-ne'ebá durante tinan tolu.
1918 - Nia publika A Via Sinuosa.
1919 - Nia tama hodi serbisu iha Biblioteca Nacional de Portugal, liutiha konvite husi Raul Proença. Nia hamaluk ho intektuál sira ne'ebé ema hanaran grupo da Biblioteca, inklui Jaime Cortesão ho Raul Proença. Nia publica Terras do Demo.
1921 - Nia integra diresaun revista Seara Nova nian.
1922 - Nia publika O Malhadinhas ne'ebé inklui iha livru Estrada de Santiago.
1927 - Nia tama revolta 7 Fevereiru nian, iha Lizboa. Nia halai ba París. Iha tinan nia rohan nia fila ba Portugál, klandestinamente. Ninia feen-kaben dahuluk mate.
1928 - Nia hola parte iha revolta Pinhel nian. Dadur tiha iha komarka iha Fontelo (Vizeu), nia halai sai ba París.
1929 - Nia kaben ho Dona Jerónima Dantas Machado, Bernardino Machado nia oan. Iha Lizboa Tribunal Militar hala'o ninia julgamentu maski nia la iha, no fó-sai kondenasaun ba nia.
1930 - Ninia oan daruak moris ho naran Aquilino Ribeiro Machado.
1931 - Nia bá hela iha Galiza.
1932 - Nia fila fali ba Portugál, klandestinu.
1933 - Nia simu Prémiu Ricardo Malheiros husi Academia das Ciências de Lisboa, tanba nia livru As Três Mulheres de Sansão.
1935 - Ema hili nia nu'udar sósiu-korrespondente Academia das Ciências de Lisboa nian.
1946 - Nia publika Aldeia, Terra, Gente e Bichos.
1951 - Nia publika Geografia Sentimental.
1952 - Nia halo viajen ba Brazíl no simu omenajen iha-ne'ebá husi hakerek-na'in no artista oioin, iha Academia Brasileira de Letras.
1956 - Nia fundadór no prezidente Sociedade Portuguesa de Escritores nian.
1957 - Nia publika A Casa Grande de Romarigães.
1958 - Nia publika Quando os Lobos Uivam. Nia hetan nomeasaun nu'udar sósiu-efetivu Academia das Ciências de Lisboa nian. Nia militante iha kandidatura Humberto Delgado nian ba prezidénsia Repúblika.
1960 - Mosu proposta ba nia atu sai kandidatu ba Prémiu Nobel Literatura nian husi Francisco Vieira de Almeida; proposta ne'e subscrita husi José Cardoso Pires, David Mourão-Ferreira, Urbano Tavares Rodrigues, José Gomes Ferreira, Maria Judite de Carvalho, Mário Soares, Vitorino Nemésio, Abel Manta, Alves Redol, Luísa Dacosta, Vergílio Ferreira, no seluseluk tan.
1961 - Nia bá Londres no París.
1962 - Ninia bei-oan primeiru, Mariana, moris no nia dedika O Livro da Marianinha ba nia.
1963 - Nia hetan omenajen iha sidade barak iha Portugál iha okaziaun ne'ebé ninia vida literária kompleta tinan limanulu. Nia mate iha dia-27 Maiu. Iha momentu ne'e kedas, Sensura bandu jornál sira la bele ko'alia tan kona-ba omenajen ne'ebé ema halo ba nia.
1972 - Ninia livru-memórias Um Escritor Confessa-se hetan publikasaun.
2007 - Parlamentu Portugál nian deside halo omenajen ba Aquilino Ribeiru nia memória no muda ninia mate-ruin ba Panteão Nacional, fatin ne'ebé rai erói portugés sira-nia rate.
Knaar literáriu

Aquilino Ribeiro nia hakerek hanesan riku-soin nakonu ho liafuan murak barabarak ne'ebé inklui liafuan no espresaun idiomátika povu foho nian.
Maski nia hakerek kona-ba lisan no moris tradisionál, Aquilino hafoun beibeik nia estilu, no matenek-na'in sira susar atu halo klasifikasaun kona-ba ninia knaar-literáriu.
Iha livru barak nia inklui episódiu oioin ne'ebé kahur imajinasaun ho realidade husi nia vida rasik: hamaluk ho ema foho, edukasaun iha semináriu, konspirasaun polítika, halai subar husi autoridade rejime nian, ezíliu.
Aquilino Ribeiro, nu'udar hakerek-na'in, la fasil atu enkuadra iha korrente literária husi ninia otas. Maibé la iha dúvida katak Aquilino iha fatin entre hakerek-na'in sira naran-boot liu hotu iha dalen portugés.

Knaar literáriu sira

Istória-badak:
A Filha do Jardineiro (1907);
Jardim das Tormentas (1913);
Estrada de Santiago, onde se inclui o Malhadinhas (1922);
Quando ao Gavião Cai a Pena (1935);
Arca de Noé I, II e III (todos de 1963);

Romanse no novela:
A Via Sinuosa (1918);
Terras do Demo (1919);
Filhas da Babilónia (1920);
Andam Faunos pelos Bosques (1926);
O Homem Que Matou o Diabo (1930);
A Batalha sem Fim (1932);
As Três Mulheres de Sansão (1932);
Maria Benigna (1933);
Aventura Maravilhosa (1936);
S. Bonaboião, Anacoreta e Mártir (1937);
Mónica (1939);
O Servo de Deus e a Casa Roubada (1941);
Volfrâmio (1943);
Lápides Partidas (1945);
Caminhos Errados (1947);
O Arcanjo Negro (1947);
Cinco Réis de Gente (1948);
A Casa Grande de Romarigães (1957);
Quando os Lobos Uivam (1958);
Casa do Escorpião (1963);
O Romance da Raposa (1959).

Ema seluk dehan kona-ba nia
"Nia inimigu ba Rejime. Nia sei hatete aat ha'u; maibé la importa: nia hakerek-na'in boot tebes." - António de Oliveira Salazar, kona-ba Aquilino Ribeiro.

Fonte
Biografia iha pájina Instituto Camões nian – iha lia-portugés